Infographic: Zingeving in de palliatieve zorg
14 maart 2025
Een oom voelde zich al maanden niet lekker. Ondefinieerbare pijn, talloze onderzoeken zonder een oorzaak te vinden. Na toenemende onrust is uiteindelijk toch een diagnose gesteld: ongeneeslijke lonkanker. Maandenlang waren er vooral veel medische vragen. Tegelijkertijd kwamen ook andere vragen op: wanneer kan ik weer naar huis? Wat is de impact op mijn relatie? Hoe houd ik dit vol? En natuurlijk: waarom overkomt mij dit? Ben ik anderen niet alleen maar tot last?
Dit verhaal illustreert het belang van een holistische visie. Kijken naar het fysieke, het psychische, het sociale én het zingevende. En onderliggend blijkt het belangrijkste de zingevende dimensie te zijn. Machteld Huber, grondlegger van het Instituut voor Positieve Gezondheid, constateerde het al: zingeving is de krachtigste dimensie om goed te leven.
Wat is zingeving is? Hoe verhoudt zingeving zich tot de andere drie dimensies fyisiek, sociaal en psychisch? En hoe kun je onderstaande infographic in je eigen werk gebruiken, in zorg en welzijn?
Infographic Zingeving in de palliatieve zorg:
Download hier de pdf van de infographic
Betekenis Zingeving
Er bestaan veel definities van zingeving.
In de GGZ standaard ‘Zingeving in de psychische hulpverlening’ wordt het eenvoudig beschreven als: dat wat het belangrijkste en of meest betekenisvol is en richting geeft aan je leven.
In de richtlijn ‘Zingeving en spiritualiteit in de palliatieve fase’ wordt het gedefinieerd als: Spiritualiteit (of zingeving) is de dynamische dimensie van het menselijk leven die betrekking heeft op de manier waarop personen (zowel individueel als in gemeenschap) zin, doel en transcendentie ervaren, uitdrukken en/of zoeken en waarop zij zich verbinden met/verhouden tot het moment, zichzelf, anderen, de natuur, het betekenisvolle en/of het heilige.
In de richtlijn worden de begrippen zingeving en spiritualiteit als synoniemen gebruikt. In Nederland wordt meer en meer de term zingeving gehanteerd. Het kan dan om dagelijkse zingeving aan, in antwoord op vragen als ‘waar kom ik mijn bed voor uit’. Het kan ook meer existentieel zijn en gaat dan over de fundamenten in het leven: wat is mijn doel en welke betekenis kan ik aan het leven geven? Zingevingsvragen worden ook wel opgevat als levensvragen, waarin de grond van het bestaan en alle mogelijke emotionele en spirituele uitdagingen worden omvat. Zulke vragen kunnen een religieuze betekenis hebben, maar dat hoeft niet.
Positionering
Zingeving bevindt zich vaak verborgen onder fysieke en psychosociale aspecten en komt daarin tot uitdrukking. Anders gezegd: onder de ervaringen van pijn en vragen bij het medische of psychosociale zitten vaak vragen als: waarom overkomt mij dit, wie ben ik, waar kom ik vandaan en waar ga ik naartoe? Dit binnenperspectief komt aan de oppervlakte bij onder meer breukervaringen of levensbedreigende aandoeningen. Zowel het kwaliteitskader palliatieve zorg als de WHO definitie van palliatieve zorg bevestigen deze dynamiek. Het is goed als professionals in zorg en welzijn hierop bedacht zijn. Onder of tussen de verhalen over pijn en breukervaringen door, doemen gevoelens van angst, verlies, rouw op, of ook van hoop en acceptatie.
Aandacht voor zingeving is cruciaal om goede palliatieve zorg te leveren. Dat geldt voor iedere professional, of je nu helpende, maatschappelijk werk, arts of geestelijk verzorger bent.
Toepassing infographic
De infographic Zingeving in de palliatieve zorg is gemakkelijk te gebruiken in presentaties, werkstukken en beleid. In één oogopslag zet het de professional in zorg en welzijn op het spoor van een holistisch perspectief. Door zingeving centraal te stellen vraagt het om aandacht voor vragen als ‘Waarom overkomt mij dit?’, ‘Wat is het goede om te doen in deze situatie?’, Ben ik anderen alleen maar tot last’ of ‘Waar put ik kracht uit?’ Het vormt een aanleiding om goed in gesprek te komen. Niet alleen over het medische of het sociale; de gehele mens komt in beeld. Casuïstiek en onderzoek laten zien dat dit holistische perspectief nodig is voor goede palliatieve zorg. Om de hele mens te zien en zijn of haar uitdagingen in een laatste levensfase
Bronnen:
- Palliaweb – Zingeving en spiritualiteit in de palliatieve fase
- 1. Introductie – Zingeving in de psychische hulpverlening | GGZ Standaarden
Verder lezen:
Blog: Zingeving en spiritualiteit, zielsverwanten van betekenis – Agora