Maatschappelijke dialoog Laatste Levensfase

21 januari 2021

Waardig ouder worden, de reikwijdte en toepassing van de huidige euthanasiewetgeving en voltooid leven. In het Regeerakkoord 2017-2021 spraken partijen af een brede maatschappelijke discussie te faciliteren over deze drie belangrijke onderwerpen uit de laatste levensfase.

Agora was nauw betrokken bij de maatschappelijke dialoog hierover in 2020. Dit deden we mede als oprichter van de Coalitie Van Betekenis tot het Einde, waarin 8 organisaties sinds 2015 het vroegtijdige gesprek over de laatste levensfase stimuleren. Hoe zij dat doen? Zie www.ikwilmetjepraten.nu. 

In gesprek over de laatste levensfase

In dertig (fysieke en virtuele) huiskamers in Nederland zijn ruim driehonderd mensen van
verschillende achtergronden en leeftijden met elkaar in gesprek gegaan over de laatste
levensfase. Dit geeft een goed beeld (pdf) van de gedachten en gevoelens die er in de
samenleving zijn over waardig leven en sterven, euthanasie en voltooid leven. Hoe
doorbreek je het taboe over de laatste levensfase, wanneer begin je het gesprek en mag je
er ook voor kiezen om niet te praten over de dood?

Vanaf de basisschoolleeftijd

Het informele gesprek in de verschillende huiskamers vormde de kern van de
maatschappelijke dialoog laatste levensfase. De rust, de aandacht en het wederzijds respect
in de gesprekken is als buitengewoon waardevol ervaren door de deelnemers. En deed
smaken naar meer. Het gesprek over de laatste levensfase zou vanaf de basisschoolleeftijd
in elke klas en huiskamer moeten worden gevoerd.

Instrument voor een goed gesprek

Een gesprek over de laatste fase van je leven, je eigen wensen rond ziekte en sterven of
over hoe je in die fase van betekenis kunt zijn voor anderen, is niet eenvoudig maar wel
belangrijk laat de rapportage zien. Agora ontwikkelde een instrument om het gesprek te
vergemakkelijken: een brief die mensen aan hun naaste kunnen sturen of overhandigen
waarin zij alvast hun wensen voor de laatste levensfase hebben beschreven. De brief kan
een mooie opzet voor een gesprek bieden. Bekijk de brief met toelichting.

“Doodnormaal”

“Dat gesprek voeren is belangrijk. Daar moet ruimte voor komen, we moeten echt luisteren
naar elkaar. Daarom zou ik stimuleren dat iedereen gesprekken over het levenseinde voert.
In het onderwijs, in de zorg, thuis en op het werk. Zodat praten over de dood, doodnormaal
wordt. En ik zou willen dat het gesprek open gevoerd kan worden, met erkenning voor ieders
normen en waarden, waarbij elke uitkomst mogelijk is.” (Citaat uit de brief aan Minister De
Jonge, als samenvatting van het advies van de deelnemers aan de minister).

Rapportage