Spring naar content

In de leerwerkplaatsen staat het opstarten en professionaliseren van lokale samenwerking tussen mensen die werken in de palliatieve zorg en het sociaal domein centraal.

Leerwerkplaatsen kunnen velerlei vormen hebben, maar hebben allemaal hetzelfde doel: samenwerking stimuleren tussen professionals en vrijwilligers in zorg en sociaal domein rondom goede palliatieve ondersteuning en zorg. Vanuit de proeftuinen Agora-Movisie is een methodiek beschreven die in de leerwerkplaatsen wordt toegepast.

Mensen met een ongeneeslijk ziekte en kwetsbare ouderen leven steeds langer. Ze verblijven ook steeds vaker thuis en kiezen er meer en meer voor om thuis te overlijden. Dat heeft invloed op het hele gezin. Als je weet dat je niet meer beter wordt, heb je meer nodig dan alleen goede fysieke zorg en komen er diverse vragen en zorgen op. Van praktische vragen over de financiële gevolgen van arbeidsongeschiktheid tot zorgen over het vasthouden van sociale relaties en zinvol inhoud geven aan je dagen. Wat is voor jou en je gezin belangrijk en wat wil je nog?

Dina (35): ‘Ik heb te horen gekregen dat ik een ongeneeslijk ziekte heb en mijn leven staat op zijn kop. Bij wie kan ik terecht met mijn zorgen en met mijn verhaal? Wie geeft antwoord op praktische vragen die ik heb, zoals: kunnen we in dit huis blijven wonen als mijn inkomen straks wegvalt? We krijgen geen huishoudelijke hulp, maar ik kan steeds minder. Mijn partner en mijn kind wil ik zoveel mogelijk ontzien; zij hebben zo hun eigen zorgen. En ik wil niet altijd mijn vriendinnen vragen. Zij doen al zoveel. Ik wil onze vriendschap niet belasten.’

Waarom leerwerkplaatsen

Agora is van mening dat er meer kansen liggen dan nu reeds zijn geïnventariseerd. Palliatieve mensen worden nog te vaak onnodig naar het ziekenhuis gebracht, terwijl dit met de juiste zorg thuis in veel gevallen niet nodig is. Een betere afstemming en samenwerking tussen ziekenhuis, huisarts, wijkverpleegkundige en thuis (patiënt en diens naasten) bevordert  integrale zorg en ondersteuning thuis.

Door te investeren in de verbinding tussen het medische en het sociaal domein kan meer proactieve zorgplanning (het continue proces van afstemming met mensen en naasten in de laatste levensfase) plaatsvinden, aangezien veel mensen thuis overlijden. Dit gaat ook over andere domeinen, zoals het psychische domein en het domein van zingeving.

De kennis die Agora heeft opgedaan in de proeftuinen zetten we in op verschillende plekken. Zo organiseren we webinars en inspiratiesessies ten behoeve van samenwerking zorg en sociaal domein. We verbreden de gehanteerde methodiek door bijvoorbeeld vanuit een VVT-instelling een project op te starten of ziekenhuizen intensief te betrekken. Al deze activiteiten – gericht op verbinding tussen zorg en sociaal domein in de palliatieve fase – noemen we leerwerkplaatsen.

Meerwaarde sociaal domein

Voor passende ondersteuning in de laatste levensfase is het belangrijk dat er integrale aandacht is voor de vier dimensies: lichamelijk, sociaal, psychisch en zingeving. Dit noemen we de sociale benadering palliatieve zorg en ondersteuning.

Het sociaal domein heeft daarbij een grote meerwaarde. Juist professionals en vrijwilligers binnen het sociaal domein en welzijn hebben de kennis en vaardigheden om aandacht te geven aan sociale vraagstukken, zingeving, mentaal welzijn, sociale relaties en deelname aan de maatschappij. Ze kunnen praktische vragen helpen oplossen of ondersteuning bieden aan mantelzorgers. Samen met professionals uit de zorg dragen ze in belangrijke mate bij aan kwaliteit van leven.

De start: proeftuinen

In de proeftuinen Léven tot het einde van Agora-Movisie is kennis opgedaan over het aangaan van samenwerking tussen zorg en sociaal domein rond palliatieve zorg en ondersteuning. Uit deze proeftuinen Léven tot het Einde is gebleken dat de samenwerking tussen professionals van (palliatieve) zorg en het sociaal domein niet vanzelf tot stand komt.

Agora is in 2019 gestart om de lokale proeftuinen vorm te geven. Vervolgens heeft Agora samen met Movisie in 2022 zes nieuwe proeftuinen georganiseerd. Uit monitoring en evaluatie blijkt dat opschaling van de ervaringen uit de proeftuinen en daarmee de versnelling van verdere implementatie van lokale samenwerking nodig is.

De opbrengsten zijn verzameld in het Logboek Oogst proeftuinen.

In de proeftuinen Léven tot het Einde van Agora en Movisie hebben we veel geleerd. We hebben mooie resultaten behaald in het structureel en duurzaam verbeteren van de samenwerking tussen professionals en vrijwilligers in de zorg en het sociaal domein. Wanneer je die lokale partijen bij elkaar brengt, ontstaat er positieve energie. Vanuit een eerste kennismaking zie je het vertrouwen en de waardering groeien voor elkaars kennis en meerwaarde. Vandaaruit ontstaat de basis voor duurzame samenwerking.


Methodiek

De methodiek Proeftuinen die gebruikt wordt bij de leerwerkplaatsen is te vinden op de website van Palliaweb. Ook kun je je via het leerwerkplatform op de website van Palliaweb aanmelden voor projecten om deze methodiek daadwerkelijk zelf in te zetten.

De gekozen methodiek is een combinatie van drie methoden:

  1. Waarderend veranderen
  2. Life events en opeenvolgende problematiek [toelichting Sandrina]
  3. Ladder van samenwerking

De methode Waarderend veranderen is een aanpak én een zienswijze om duurzame veranderingen te realiseren. De kracht van deze aanpak ligt in de focus op waarderen en bestaat uit vijf stappen, die deelnemers gedurende een jaar met elkaar doorlopen. 

De ‘ladder van samenwerken’ illustreert de verschillende fasen in het proces van elkaar leren kennen tot duurzame samenwerkingsrelaties.  

Wie doen mee?

We betrekken een brede groep professionals en vrijwilligers bij de leerwerkplaatsen, zoals huisartsen, praktijkondersteuners,
(gespecialiseerd) wijkverpleegkundigen, Wmo-consulenten, geestelijke verzorgers, sociaal en maatschappelijk werkers, buurtteams of sociaal werk teams, VPTZ-vrijwilligers, mantelzorgondersteuners, burgerinitiatieven en culturele- en sportorganisaties.

Wat is er nodig?

Een leerwerkplaats vraagt een investering in tijd en inzet van alle betrokken partijen. Deze gezamenlijke investering leidt tot duurzame samenwerking, kortere lijnen en meer werkplezier! Om de leerwerkplaats tot een succes te maken en de samenwerking na de projectperiode voort te zetten, is een betrokken lokale projectleider nodig en een kerngroep van professionals. Deze kerngroep zorgt ook voor een geschikte locatie voor de bijeenkomsten.

Aan de slag!

Je kunt een leerwerkplaats starten vanuit zorg of sociaal domein. Denk hierbij aan een gemeente, welzijnszorg, ziekenhuis of een verpleeghuis. Vaak zijn er projecten met het onderwerp palliatieve zorg maar ontbreekt de schakel met het sociaal domein. Door middel van een leerwerkplaats kan het sociaal domein verbonden worden aan het reeds lopende project.

Wil je meer weten? Neem contact op met projectleider Sabrina Sluiter via ssluiter@agora.nl.

Achtergrondinformatie over leerwerkplaatsen

Meer informatie? Neem contact op met:

Sabrina Sluiter
De palliatieve zorg is door verschillende rollen in mijn werkende leven voorbij gekomen. Het meest nog wel toen ik voor…
Sandrina Sangers
Beleidsadviseur Zorg en Sociaal Domein