Lezen en luisteren over de laatste levensfase
Het levenseinde is een fascinerende periode in het mensenleven waar verdriet, afscheid en nabijheid elkaar afwisselen. Het is even goed een periode van ziekte en afscheid als van hartverwarmende nieuwe inzichten en verbinding. Op deze pagina presenteren we boeken en podcasts die juist die verschillende facetten belichten.
Lezen
Ieder zijn Rouw (2023)
Ellen Dreezens
‘Dit boek is van deze tijd: rouw is niet eindig en modellen liggen niet vast.
Rituelen helpen bij rouw.
Er zijn talrijke praktijkvoorbeelden voor elke leeftijd. Belangrijk!
De korte verhalen, de vele oefenvormen voor coaching of individu zijn
herkenbaar en strekken zeer tot aanbeveling.
Kortom: dit boek maakt het mogelijk om kundig en
liefdevol mensen bij verlies en rouw bij te staan.’
– Guido Schürmann – beleidsadviseur Zingeving en Sociaal Domein –
Leven toevoegen aan de dagen (2023)
Sander de Hosson en Els Quaegebeur
‘Ook als je niet meer beter wordt, verdien je de beste zorg’
Even dood (2020)
Janita Sassen, Fokke Obbema
Een hartstilstand kan iedereen krijgen. Elk jaar overkomt dit maar liefst 17.000 Nederlanders. Eén op de vier van hen overleeft het. Wat dat betekent, vertellen ze in Even dood, een boek met indringende portretten in woord en beeld. De prachtige foto’s zijn van Janita Sassen.
Erasmus: Dwarsdenker (2021)
Sandra Langereis
“Erasmus heeft met zijn werk zowel de gelovige zinzoekers binnen de christelijke traditie geholpen als ook de ongelovige zinzoekers daarbuiten. Hij wordt ook wel de eerste humanist ter wereld genoemd. Maar heeft ook de basis gelegd voor zo betrouwbaar mogelijke grondteksten in hebreeuws en grieks van de bijbel. Prachtig goed onderbouwde biografie! Erasmus is een van de grootste auteurs van Nederland en België, en zelfs van heel Europa. Hij verpersoonlijkt de overgang van de middeleeuwen naar de moderne tijd. Verplichte kost voor zinzoekers die niet tevreden zijn met makkelijke antwoorden.”
– Joep van de Geer – Beleidsadviseur Zingeving en Sociaal Domein
Kanker voor beginners (2020)
Jeroen van Merwijk
Jeroen van Merwijk begint zijn boekje Kanker voor beginners met een korte schets van zijn ontdekking kanker te hebben:
Hij voelde een harde knobbel in zijn buik.
Hij ging naar de dokter.
Twee weken later lag hij in het ziekenhuis voor een echo.
Tien dagen later bleek hij opgegeven door de oncoloog.Tussendoor en voortgaand gebeurt er van alles met hemzelf, zijn vrouw, familie, vrienden, op facebook, ontwikkelt de ziekte zich, het inzicht, de (on)mogelijkheden. Waarden komen naar boven in het leven en in de omgang met de naderende dood. Tussendoor is er veel leven, vooral dat. Dat is het perspectief van de patiënt: Wat is er aan de hand? Wat kan er gedaan? Hoe onderga ik alles? Wie vertel ik erover, wat vertel ik dan? Hoe kan ik goed leven, fijne dagen hebben met dierbaren?
De honderd jaar van Lenni en Margot (2021)
Marianne Cronin
De palliatieve afdeling van een ziekenhuis bekeken en met humor beschreven door de ogen van Lenni, een jonge vrouw van 17. Met De Honderd jaar van Lenni en Margot heeft Marianne Cronin een prachtig portret geschreven van vriendschap die opbloeit aan het eind van twee levens. Een uniek verhaal dat een heel bijzonder inkijkje geeft in het leven van een patiënt op de palliatieve fase.
Nieuwe nabijheid, zingeving in coronatijd (2021)
Beatrijs Hofland
De coronacrisis is ingrijpend voor iedereen, maar een ‘stille ramp’ in het leven van veel ouderen, zo laten deze twaalf verhalen, opgetekend door de auteur, geestelijk verzorger in een verpleeghuis, zien. Ze laten verdrietige chaos zien, maar ook hoop en goede zorg, kracht en kwetsbaarheid. En nieuwe vormen van nabijheid.
Beatrijs Hofland (1975) is geestelijk verzorger in de ouderenzorg en heeft haar eigen praktijk (zingevingopdekaart.nl).
Slotcouplet (2019)
Sander de Hosson
“De Hosson maakte op mij veel indruk met zijn heldere en bewogen verhalen. Hij maakt ook ruimte voor gesprek over zingeving met bijvoorbeeld een geestelijk verzorger.”
– Guido Schürmann – Beleidsadviseur Zingeving en Sociaal Domein Agora / Projectleider GV Thuis
Leven met het einde in zicht
De waarde van een brede benadering
De Raad van Volksgezondheid & Samenleving (RVS) brengt een advies uit over het belang van passende zorg en ondersteuning voor mensen voor wie de dood door ziekte of toenemende kwetsbaarheid in zicht komt, zonder dat duidelijk is wanneer deze zal volgen.
10 ingrediënten voor een succesvolle proeftuin
Succesvol samenwerken in de Oude IJsselstreek
Hoe werk je zo goed mogelijk samen in de palliatieve fase, rondom cliënten die ongeneeslijk ziek zijn of kwetsbaar door een hoge leeftijd? En hoe bereik je die andere professional? In dit Proeftuinboekje probeert Agora antwoord te geven op die vragen. In deze uitgave delen professionals uit de gemeente Oude IJsselstreek, die deelnamen aan dit Proeftuin-project, hun ervaringen.
Voor goed sterven
Het gesprek over de laatste levensfase
Deze weerslag van gesprekken die in heel Nederland zijn gehouden over de laatste levensfase biedt een schat aan informatie. Wat maakt spreken over de dood lastig? Wat is waardig ouder worden? Hoe kun je goed samen leven in die laatste fase? Wat is de rol van de zorg? En wanneer is een leven eigenlijk voltooid? De vele citaten maken deze rapportage en bijbehorende podcast van de maatschappelijke dialoog laatste levensfase (in opdracht van VWS) prettig leesbaar.
Ik heb geleefd – wat de dood je kan leren over het leven (2021)
Annemarie Haverkamp
“De korte impressies laten zien dat elk mens de laatste levensfase anders beleeft. ‘Ik wil kwaliteit van leven, geen kwantiteit’, zegt de één. ‘Ik wil zo lang mogelijk doorgaan om mijn (klein)kinderen te zien opgroeien’, zegt de ander. De portretten bieden waardevolle inzichten, ook voor professionals, want ze laten zien dat maatwerk in begeleiding van de laatste levensfase broodnodig is.”
– Sasja Nicolaï – oud-communicatie adviseur
De interviews zijn gebundeld in een boek maar zijn ook online te lezen.
Luisteren
Collectie: De Zingevers
Hoe geef je zin? Hoe bied je troost als er geen antwoorden of oplossingen zijn? Correspondenten Nina Polak en Lex Bohlmeijer gaan in gesprek met zingevers. Geestelijk verzorgers in de thuissituatie, de ggz, bij de politie, het leger, op straat – overal waar de menselijke ervaring op scherp staat.
Voor het beluisteren van deze serie dien je in het bezit van een lidmaatschap voor De Correspondent te zijn. De afleveringen zijn ook te vinden via Spotify.
Hoe doe je als gemeente iets voor jongeren die zich eenzaam voelen?
Deze podcast gaat over wat gemeenten kunnen doen voor jongeren die zich eenzaam voelen. En heel belangrijk: hoe zij deze jongeren bereiken. Maaike Verhagen is onderzoeker aan de Radboud Universiteit Nijmegen en sinds begin dit jaar lid van de Wetenschappelijke Adviescommissie Eén tegen eenzaamheid. Wendy Kakebeeke is directeur bij Young Impact, een organisatie die jongeren motiveert zelf iets voor een ander te doen. Ilona Hendriks werkt als jongerenwerker in Veldhoven met het programma Join Us. Lees meer >
Stervelingen – Hoe leven we samen met de dood?
In deze driedelige Podcast komen mensen aan het woord die vanuit hun eigen perspectief vertellen over hoe de dood er voor hen uitziet. De Raad voor Volksgezondheid en Samenleving is een onafhankelijk adviesorgaan voor regering en parlement. De RVS streeft naar nieuwe manieren waarin we de dood, verlies en rouw als onderdelen van het leven zien.
‘Stervelingen’ belicht verschillende verhalen die allen een ander aspect van ‘samenleven met de dood’ uiteenzetten. De bedoeling is om met deze podcast het gesprek in de Nederlandse samenleving op gang te brengen over óf, en zo ja, hóe we beter kunnen samenleven met de dood. De podcast is een tussenproduct in het adviestraject ‘Goed samenleven met de dood’. Het advies zal beleidsadviezen bevatten over hoe we beter samen zouden kunnen leven met de dood in Nederland. De Raad voor Volksgezondheid & Samenleving wil dit advies in het najaar van 2021 uitbrengen. In de eerste aflevering: Hoe leven we samen met de dood? Lees meer >
De Mensenwerkers: Michiel van Agt
In deze podcast worden verschillende aspecten van (humanistische) geestelijke verzorging besproken, waaronder begeleiding bij de overgang naar een verpleeghuis en het leven dat in het teken komt te staan van de laatste levensfase. Michiel van Agt heeft enorm divers werk binnen de zorg. Een fascinerend gesprek met als thema eenzaamheid.
Wij in de wijk: werken aan leefbare wijken en buurten
Sterke wijken waar mensen zich prettig voelen en elkaar ondersteunen, hoe krijg je dat voor elkaar? In deze nieuwe podcastserie van Movisie gesprekken over inspirerende lokale initiatieven. In de eerste aflevering: Platfom Buuv in Amsterdam Zuid. Lees meer >
Grafzaken
In deze podcast bespreken Madeleine en Vera de dood op een luchtige, onbevangen manier. Met praktische feitjes en eerlijke en openhartige verhalen. Niet over rouw, maar over het leven en hoe de dood hier onlosmakelijk mee verbonden is. Want stel je gaat morgen hemelen, welk cijfer geef jij je leven dan? Geniet jij van de kleine dingen? En sta je wel eens stil bij alle mensen die je om je heen hebt verzameld?
“Door meer te leren over de wondere wereld van de dood haal je de spanning en de scherpe randjes eraf, het diepe gesprek komt daarna vaak vanzelf. Daarnaast zijn wij ervan overtuigd dat iets echt minder eng wordt als je er meer van weet!”
Zien
2Doc: Dying to live
Mirjam Willemsen ziet de dood elke dag in de ogen. Als huisarts van terminale zieken maar ook als patiënt met ongeneeslijke kanker. In de tijd die haar nog rest doorbreekt ze met tomeloze inzet het taboe rond doodgaan om de levenseindezorg te verbeteren.
Tweestrijd
In ‘Tweestrijd’ worden jongeren in de palliatieve fase gekoppeld aan depressieve jongeren. Ze bespreken met elkaar hoe ze tegen het leven en de dood aan kijken. Door te praten leren ze meer over elkaars kijk hierop.
Tweestrijd is terug te kijken via NPO Start.
Dit is een bijdrage vanuit het Communityproject van Erasmus MC
De kist
In ‘De kist’ gaat presentator Kefah Allush langs bij meerdere BN’ers. Samen met hen bespreekt hij wat de dood betekent voor hen. Er worden veel persoonlijke verhalen gedeeld. Ook mag elke BN’er aan het begin van de aflevering een inspirerende quote schrijven op de houten kist bovenop het
gele autootje.
De kist is terug te kijken via NPO Start.
Dit is een bijdrage vanuit het Communityproject van Erasmus MC
Dood voor beginners
In ‘Dood voor beginners’ wordt in acht delen de
kunst van het sterven besproken. Verschillende
experts komen aan het woord over wat de dood nu
precies is, over angst voor de dood, over zorg in de
laatste levensfase, en over het rouwproces dat met
de dood gepaard gaat.
Dood voor beginners is terug te kijken via NPO Start.
Dit is een bijdrage vanuit het Communityproject van Erasmus MC
Over mijn lijk
In seizoen 9 van ‘Over mijn lijk’, gepresenteerd door Tim Hofman, volgen we Patrick, Jip, Kiki, Roy, Francis en Irene. Allen jong en vol in het leven. Allen palliatief. Dankzij het interviewtalent van Tim, die ze volgt bij alle hoogte- én dieptepunten, en de bewonderenswaardig openhartige OML’ers zien we hoe ze leven met de gedachte dat ze niet lang meer te leven hebben en welke dromen ze nog hebben. Het is enorm inspirerend hoe ze ondanks hun ziekte alles uit het leven halen.
Over Mijn Lijk is terug te kijken via NPO Start.
Mail het ons!
Heb jij nieuws of tips voor deze rubriek?
We zien je ideeën graag tegemoet via communicatie@agora.nl.