Aan de slag met zingeving
in de laatste levensfase

(deel 1 over het LeerDoeDeel-traject)

22 oktober 2024

Aan de slag gaan met vraagstukken over palliatieve zorg en zingeving. Het LeerDoeDeeltraject ‘Het goede gesprek tijdens de levenseindereis’ gaf acht zorgorganisaties deze unieke mogelijkheid. Drie zorgprofessionals blikken terug op hun deelname. ‘Leren van andere organisaties trok ons aan.’
Het LeerDoeDeeltraject is een samenwerking van Vilans en Agora, binnen het programma Waardigheid en Trots.

Het LeerDoeDeeltraject ‘Het goede gesprek tijdens de levenseindereis’ kwam voor Riana Siegmann precies op tijd. Zij houdt zich als Projectleider Zorgeloos Thuis (VPT) bij zorgorganisatie Cordaan onder meer bezig met het ontwikkelen van proactieve zorgplanning. ‘Toen ik las over het LeerDoeDeeltraject, dacht ik meteen: wat zou het fijn zijn als we hier ondersteuning bij kregen.’

LeerDoeDeeltraject ideale kans

Palliatieve zorg is complex, is Riana’s ervaring, en de laatste levensfase kan volgens haar soms ‘rommelig’ verlopen. ‘Het komt voor dat mensen toch in het ziekenhuis overlijden, terwijl hun uitdrukkelijke wens was om thuis te sterven. Zoiets mag eigenlijk niet gebeuren, zeker als een hospice of een palliatieve unit in een verpleeghuis ook een mogelijkheid waren geweest. We willen daarom graag tijdig in gesprek met cliënten en eventuele naasten over hun wensen in de laatste fase van het leven. Niet alleen wat betreft de zorg, maar ook juist wat betreft zingeving. Zodat we ons gezamenlijk kunnen voorbereiden op wat komt.’

‘Daarnaast spelen er bij de zorg in de laatste levensfase veel vragen. Als een cliënt aangeeft niet verder te willen leven, wat zeg je en wat doe je dan? Hetzelfde geldt als een cliënt zijn laatste wensen met ons deelt of met zingevingsvragen zit. Hoe ziet onze zorg en ondersteuning er dan uit? Hoe gaan we het goede gesprek hierover aan met cliënt en naasten? Wat is onze verantwoordelijkheid? Het LeerDoeDeeltraject leek mij een ideale kans om hiermee aan de slag te gaan.’

Gevarieerde groep deelnemers
Bij zingeving in de laatste levensfase zijn vele zorgprofessionals betrokken. Het LeerDoeDeeltraject had dan ook een gevarieerde groep deelnemers, waaronder een geestelijk verzorger, stafmedewerker, coach, palliatief verpleegkundige en een manager.

Waardige laatste levensfase

Het LeerDoeDeeltraject kwam ook voor Sandra van der Molen op het juiste moment. Als Adviseur Kwaliteit & Beleid is zij nauw betrokken bij palliatieve zorg van Zorggroep Maas & Waal. ‘Onze organisatie heeft onlangs de ambitie uitgesproken dat wij onze cliënten een waardige laatste levensfase willen bieden, zowel in het verpleeghuis als in de thuissituatie. Wij willen onze medewerkers hiervoor handvaten geven zodat zij cliënten goed kunnen begeleiden.’

‘Zelf waren we al met van alles bezig, zoals het Zorgpad Stervensfase, proactieve zorgplanning, samenwerking met de eerstelijnszorg en het wensenboekje rond de laatste levensfase van de Netwerken Palliatieve Zorg. Maar het kwam allemaal niet echt van de grond. Ik had daarom behoefte aan iemand die met mij mee kon denken hoe we van al onze initiatieven een geheel kunnen maken. Het LeerDoeDeeltraject was een mooie stok achter de deur om hier nu eens echt in te investeren.’

We hebben veel ideeën over zingeving en omgaan met levensvragen. We hopen dat het traject ons helpt om ze in de praktijk te brengen

Leren van andere organisaties

Anna Crowley nam samen met drie collega’s deel aan het LeerDoeDeeltraject. Als coach Welzijn en Zingeving bij Zorggroep ENA ondersteunt zij de verpleegkundige palliatieve zorg. ‘Onze organisatie heeft veel ideeën over wat we willen aanbieden op het gebied van zingeving en omgaan met levensvragen. Tegelijk vinden we het moeilijk om ze in de praktijk te brengen. Ik hoopte dat het traject ons hierin verder kon brengen. Ook leren van andere organisaties trok ons ook heel erg aan. Hoe ver zijn zij met de zorg rond de laatste levensfase? Wat werkt wel en wat niet? Het leek ons interessant om hun ervaringen te horen.’

Lees ook deel 2 van dit tweeluik:  Aan de slag met zingeving in de laatste levensfase – deel 2.