Via het fundament, de rest van het huis verkennen

(over zingeving als hoeksteen van methodische gespreksvoering)

21 maart 2024

Hoe vanzelfsprekend de gedachte ook is dat ieder mens een holistisch wezen is, in de dagelijkse praktijk, in de spreekkamer of aan het bed, is onze ingebouwde reparatiereflex vaak leidend: we zoeken direct naar een antwoord op een vraag of naar een oplossing voor een probleem.

Maar wat als we in dat korte moment van persoonlijk contact het lef (of het besef) hebben om ons te richten op wat er écht toe doet? Als we prioriteit geven aan het samen zoeken naar betekenis van het kwetsbare leven? Naar het leven waarin jouw patiënt lijdt, pijn heeft, verlies moet dragen of zorgen heeft over de toekomst of het naderend einde?
Dan is aandacht voor het verhaal van die ander niet alleen belangrijk om een vertrouwensband te vormen, maar een methodische ondersteuning in de zorg voor zingeving.

Aliza Damsma-Bakker:
‘Motiverende of zingevende gesprekken geven toegang tot het fundament van iemands leven.’

Hoe werkt dat in de praktijk? Vanuit verschillende disciplines is er al meer dan voldoende methodische ondersteuning beschikbaar, zoals richtlijnen en handige tools voor bijvoorbeeld de anamnese om hier praktisch handig mee te worden. De evidence based methode van motiverende gespreksvoering geeft de zorgverlener een betrokken, maar neutrale en gidsende houding. De vier thema’s van zingevende gespreksvoering helpen vervolgens om goed afgestelde antennes te krijgen voor zinvragen. Antennes die afgestemd zijn om ambivalente uitspraken op te pikken (‘Ik wil mijn leefstijl wel aan passen, maar weet je wat groente kost tegenwoordig?’), situaties te signaleren die trage vragen oproepen (vragen die gedurende het leven steeds weer opduiken), reacties op te merken die raadselachtig zijn (‘Waarom moet mij dit nu overkomen?’) en overwegingen centraal te stellen die getuigen van iemands waarden (‘De buurman ziet me echt, hij checkt elke ochtend of ik de gordijnen opendoe’).

De vier thema’s van zingevende gespreksvoering helpen om antennes te krijgen voor zingevingsvragen

Motiverende of zingevende gesprekken leiden niet altijd direct tot concrete antwoorden of tot oplossingen, maar ze geven wel toegang tot het fundament van iemands leven. En via dat fundament kom je vanzelf ook in de rest van ‘het huis’. Dan ontdek je bronnen van hoop, die helpen bij het volhouden van moeilijke leefstijlveranderingen. Dan ‘ontmoet’ je de mensen van betekenis, die de patiënt helpen life events in het levensverhaal te verwerken. Dan ontdek je wat ‘kwaliteit van leven’ betekent voor die ene persoon. Of je stuit op spirituele nood waarvoor meer aandacht nodig is dan in een spreekuur past.

Een holistische visie op de mens en aandacht voor zingeving is mooi, maar we moeten het als zorgverleners ook kunnen omzetten naar praktische zorg voor zingeving. Die zorg begint in de methodische gesprekvoering, waarin zingeving de hoeksteen is.

Aliza Damsma-Bakker

Aliza Damsma-Bakker is verpleegkundige, verplegingswetenschapper, onderwijskundige en lector van het lectoraat Zorg en Zingeving. Ze is ook docent verpleegkunde aan de Academie Health Care van de Hogeschool Viaa. Ze is altijd op zoek naar integrale visie met expliciete aandacht voor zingeving de (inter)professionele praktijk van alledag kan verrijken, vooral bij doelgroepen die vaak bij dit thema worden vergeten.

Symposium Zingeving in de spreekkamer
Aliza verzorgt 16 april een deelsessie tijdens het symposium ‘Zingeving in de spreekkamer | Diversiteit in verbinding’, onder de titel ‘Zingevingsgerichte Motiverende Gespreksvoering; praten als er weinig woorden zijn’.
Vooral bij minder cognitief ingestelde of minder verbaal begaafde doelgroepen is het lastig om zingeving expliciet te maken. Motiverende gespreksvoering (MG) is een prachtige en evidence based methodiek die dan in de spreekkamer kan worden ingezet. Je leert hoe MG aansluit bij zingevingsgerichte gespreksvoering en hoe MG bij specifieke doelgroepen kan ondersteunen en sturen

Accreditatie voor dit symposium is aangevraagd bij KNMG-GAIA (ABAN), V&VN, V&VN Verpleegkundig Specialisten, SKGV en NVvPO.

Meld je aan

Meld je nu aan voor het symposium Zingeving in de spreekkamer | Diversiteit in verbinding’.
Klik hier voor informatie over het programma, alle sprekers en aanmelden.