Grote belangstelling videosessie ‘Zingeving in de huisartsenpraktijk’

25 februari 2021

‘Zingeving is veel belangrijker dan we beseffen,’ aldus Jaap Schuurmans, huisarts, in de video die vertoond werd in de online sessie van Agora ‘Zingeving in de huisartsenpraktijk’. Schuurmans vertelt in de korte film: ‘Het is van waarde voor de kwaliteit van een leven.’ Hij pleit voor persoonsgerichte zorg: dat wat voor de persoon belangrijk is komt op de eerste plaats . ‘Huisartsen worden steeds meer aangesproken als centraal verzamelpunt van vragen. Vaak spelen zingevingsvragen een rol, maar worden ze niet als zodanig geduid. ’

Ruim 170 deelnemers uit zorg en sociaal domein namen deel aan deze online sessie. De hoofdrolspelers uit de video: Jaap Schuurmans, huisarts, huisartsenopleider en palliatief consulent en Wendy de Bruijn, praktijkondersteuner somatiek en ouderenzorg van huisartsenpraktijk Ottenhoff, waren live in de sessie aanwezig om kennis uit te wisselen met de deelnemers.

Gespreksleider en projectleider Geestelijke Verzorging Thuis, Guido Schürmann, kijkt terug op een geslaagde sessie. ‘Het was een vruchtbare bijeenkomst met de lancering van de eerste video van het project Geestelijke Verzorging Thuis. Een inspirerend verhaal van twee professionals die aandacht hebben voor mensen en hun bestaansvragen.

Bekijk de video hier

Wereld te winnen?

De poll aan het begin van de sessie gaf inzicht in hoe vaak deelnemers samenwerken met een huisarts op het gebied van zingeving. 13% werkt structureel samen met de huisarts, 37% af en toe en 49% (nog) niet. Een wereld te winnen? Volgens de aanwezige deskundigen wel. In de video lichten de hoofdrolspelers uitgebreid toe hoe het er in hun praktijk aan toe gaat. Ze leggen uit wanneer levensvragen spelen, hoe mensen levensvragen presenteren aan de hand van voorbeelden en hoe je deze kunt duiden. Ook vertellen ze waarom de geestelijk verzorger wordt ingeschakeld en over de manier waarop zingeving en gesprekken over levensvragen zijn geïntegreerd in de zorg voor patiënten.

In gesprek met de deelnemers achteraf gaf huisarts Jaap Schuurmans ook aan dat het belangrijk is dat geestelijk verzorgers zich presenteren aan een praktijk. Een van de deelnemers vertelde inmiddels met een koepel huisartsen te werken, en dat hier grote behoefte bleek aan zingevingsondersteuning aan ouderen. Ook kwam naar aanleiding van het praktijkvoorbeeld aan de orde wanneer je als huisarts doorverwijst naar een praktijkondersteuner GGZ en wanneer naar een geestelijk verzorger. Het onderscheid blijkt niet makkelijk te maken. Volgens de praktijkondersteuner GGZ bij praktijk Ottenhoff is er een overlap, maar wanneer er vooral sprake is van een herhaaldelijk zoeken naar betekenisgeving, dan is dateen aanwijzing om aanvullend met een geestelijk verzorger samen te werken.

Levensvragen vaak medisch gepresenteerd

Jaap en Wendy zien in de praktijk dat jonge mensen en ouderen levensvragen als een medisch probleem presenteren. Door te luisteren en nieuwsgierig te zijn naar de mens, en door het verbreden van de vraag die gepresenteerd wordt, kun je tot de achterliggende vraag komen. Als mensen over deze levensvragen door willen praten, schakelen zij de geestelijk verzorger in, die hier meer tijd voor heeft. In de praktijk van Jaap en Wendy is de aandacht voor zingeving en geestelijke verzorging geïntegreerd. De geestelijk verzorger maakt onderdeel uit van het team. Jaap: ‘De geestelijk verzorger gaat op huisbezoek, zit in het spreekuur en neemt deel aan het teamoverleg, waar complexe zaken worden besproken.’

Het kenmerkt de pro-actieve werkwijze in de praktijk: ‘Hierdoor zijn mensen en hun naasten meer tevreden.’ Ook leidt het tot minder opnamen in het ziekenhuis.’

Samen werken aan zingeving: vragen in de breakout rooms

Na de video gingen de alle deelnemers in drie sessies een breakout room in met een vraag.

Op de eerste vraag waarmee deelnemers de breakout room ingingen: Hoe zie jij dit in jouw praktijk? En wat denk jij dat nodig is om tot een gesprek over levensvragen te komen? Antwoordde een van de deelnemers: ‘Werken vanuit presentie, echte aandacht en een vraag niet hoeven oplossen zijn belangrijk om de vraag zich te laten ontvouwen’.

Op de tweede vraag aan deelnemers: Hoe zou jij dat willen doen? reageerde een mantelzorgondersteuner dat het goed is om in de basis en de dagelijkse werkpraktijk zingeving altijd een onderwerp van aandacht te laten zijn en hierin zelf bekwaam te zijn. Maar als het om complexe vragen gaat is het goed om contact op te nemen met een geestelijk verzorger voor training of coaching on the job. Ook samenwerking rondom de zorg voor iemand en elkaar hierin weten te vinden, kwam naar voren als belangrijke voorwaarde.

Op de derde vraag: Dit is een praktijk die inspirerend kan zijn om aandacht voor mensen en hun zingevingsvragen te hebben. Hoe ziet die organisatie er bij jou uit? werd een divers beeld geschetst. Contact met een huisartsenpraktijk en een PaTz groep zijn belangrijk, maar de verbinding van geestelijke verzorging in de wijk en het sociale team onontbeerlijk. Ook werd in dat kader getipt over het concept Positieve Gezondheid waarin een van de pijlers zingeving, en waarin geestelijke verzorging een rol kan hebben.

Conclusie ‘Zingeving in de huisartsenpraktijk’

De waarde van zingeving en aandacht voor de mens die de vraag stelt of de klacht uit is essentieel voor de kwaliteit van zorg. Dit werd gedeeld door de aanwezigen.

Huisartsen, praktijkondersteuners en andere professionals spelen een cruciale rol in de aandacht en het herkennen van zingevingsvragen, en het verwijzen naar de juiste ondersteuning, zoals een geestelijk verzorger.

Bekendheid voor zingevingsvragen en geestelijke verzorging voor thuiswonenden is van groot belang. Zoals Jaap Schuurmans zegt in de film: ‘Levensvragen zijn onderdeel van het leven zelf. Ik zie mijn rol als huisarts als de brug naar de geestelijk verzorger toe.’

Deelnemers reageerden enthousiast: ‘een mooie, inspirerende sessie’, ‘leerzaam’ en ‘nuttig.’ Meerdere deelnemers willen de video inzetten voor opleidingen en trainingen. Ook is er veel kennis uitgewisseld en er zijn er nuttige contacten gelegd.

Verder praten of verder lezen over zingeving?

Dat kan via het Agora kanaal: De palliatieve benadering

Geestelijke Verzorging Thuis
Sinds 2019 kunnen mensen die thuis wonen ondersteuning krijgen van een geestelijk verzorger. Geestelijk verzorgers bieden professionele begeleiding bij zingeving en levensvragen. Ze bieden een luisterend oor, een troostend woord, rituelen en een goed gesprek. Een vertrouwelijk gesprek met een geestelijk verzorger kan opluchten. En hij of zij kan helpen bij het nemen van belangrijke beslissingen. Ook nemen zij deel aan multidisciplinair overleg en PaTz-groepen, en verzorgen zij onderwijs en trainingen aan professionals en vrijwilligers. Om mensen met levensvragen tijdig door te verwijzen naar een geestelijk verzorger is het belangrijk om (proactief) levensvragen te signaleren en te herkennen.

Vergoedingen
Voor onderstaande groepen wordt een aantal gesprekken met een geestelijk verzorger vergoed:
• thuiswonenden van 50 jaar en ouder
• mensen met een ongeneeslijke aandoening en hun naasten
• Gezinnen met een ernstig ziek kind (t/m 18 jaar)

Meer informatie
• Pratenoverlevensvragen.nl
• Geestelijke Verzorging Thuis
• Geestelijke Verzorging Nederland
• Veelgestelde vragen Geestelijke Verzorging Thuis
• Geestelijke Verzorging Thuis: in de media

Waar vind ik een geestelijk verzorger?
• Landelijk telefoonnummer Zingeving en Levensvragen: 085 00 43 063
• Plattegrond: Vind ondersteuning bij jou in de buurt
• Netwerk Integrale Kindzorg

Instrumenten voor professionals
• Infographic Zingevingsvragen: Bij wie kun je terecht?
• Palliatieve benadering: met wie kun je samenwerken?
• Infographic: Vier dimensies van palliatieve ondersteuning