Impressieverslag webinar de rol van het sociaal domein bij palliatieve zorg thuis
‘Samenwerking is altijd van meerwaarde’
3 oktober 2024
‘Samenwerking met verschillende disciplines is altijd een meerwaarde. Zo kunnen zorgvrager en mantelzorger die hulp krijgen die het meest passend bij hen is.’
Deze quote van Iris in de chat van de webinar De rol van het sociaal domein bij palliatieve zorg thuis – Inspiratie uit de PaTz-werkwijze, lokale proeftuinen en ‘Waar is Wally?, was precies de kern van de online bijeenkomst. Uit de mentimeterantwoorden bleek dat de deelnemers deze visie ondersteunen en positief zijn over zoveel mogelijk samenwerking en maatwerk.
De sprekers maakten aan de hand van mooie praktijkvoorbeelden en projecten duidelijk hoe die samenwerking vorm kan krijgen en waar de meerwaarde zit. In de chat werd druk gereageerd door de gevarieerde groep deelnemers, met vragen en mooie aanvullingen.
Samenwerking vraagt om duidelijke informatie en communicatie over en weer. Het sociaal domein gebruikt soms andere taal/vaktermen e.d. dan de zorg
Integrale benadering in Leerwerkplaatsen
Bij palliatieve ondersteuning en zorg is het belangrijk dat er aandacht is voor alle vier de dimensies: lichamelijk, psychisch, sociaal en zingeving, aldus Sabrina Sluiter van Agora bij de start van de webinar. Ze gaf uitleg over de lokale leerwerkplaatsen, waar Agora de verbinding en samenwerking tussen zorg en het sociaal domein ondersteunt. ‘Per dimensie kunnen er heel eigen vraagstukken leven bij de patiënt of cliënt en diens naasten.’ Daarmee gaf ze in een notendop aan waarom het belangrijk is dat professionals uit de zorg samenwerken met professionals en vrijwilligers in het sociaal domein. Niet alle vragen en problemen zijn immers lichamelijk en op te lossen door de huisarts. Het zou mooi zijn als patiënten en naasten hulp kunnen krijgen bij angst, sociale stress of levensvragen van ander professionals (of getrainde vrijwilligers) dan de thuiszorg of huisarts.
(Waarom) aandacht voor mensen in de palliatieve fase:
• Mensen worden ouder, leven langer thuis met een ongeneeslijke of levensbedreigende ziekte
• Tekort aan professionals en mantelzorgers
• Ongeneeslijk ziek en kwetsbaar door ouderdom is ook een sociaal vraagstuk
• Risico op opeenvolgende problematiek als gevolg van ziek zijn, met veel impact, zoals eenzaamheid, schulden, problemen bij kinderen, arbeidsongeschiktheid
• Tijdige en passende zorg en ondersteuning is mogelijk als zorg en welzijnsprofessionals goed samenwerken.
Niet medische vragen
Mensen met een ongeneeslijke ziekte wonen steeds vaker en ook langer thuis. Bij vragen of problemen gaan zij vaak naar hun huisarts, terwijl daar lang niet altijd de oplossing ligt. Linda Tuinman van het project Waar is Wally gaf aan dat maar liefst 230.000 mensen in de Waar-is-Wally-gemeenten hulp zochten in het medisch domein, met een niet medische vraag. ( Good Practice – Waar is Wally? (cooperatievgz.nl)
Goede samenwerking tussen zorg en het sociaal domein en een goede en snelle verwijzing naar de juiste persoon of instantie, is dus helpend voor zowel burgers als de (zorg)professional.
Sociale kaart
Om te kunnen samenwerken voor mensen in de palliatieve fase is het noodzakelijk dat binnen een gemeente of regio alle betrokkenen elkaar kennen, van elkaar weten wat ze doen en weten hoe en waar ze elkaar kunnen vinden. Alleen kennis van de sociale kaart is dan niet voldoende, aldus Sabrina Sluiter bij haar uitleg over lokale Leerwerkplaatsen. Aan de hand van de Ladder van Samenwerken liet ze zien dat je elkaar echt moet kennen, waarderen en vertrouwen, om goed te kunnen samenwerken. Elke Leerwerkplaats begint dan ook met kennismaken met elkaar en een inventarisatie van alle betrokken personen en organisaties op een groot vel papier. Door lijnen te trekken wordt duidelijk wie elkaar al kennen en wie er al samenwerken.
(Hoe) PaTz werkt!
Met indrukwekkende cijfers maakten Gerry Beers en Eveline Schroen van PaTz (Palliatieve zorg Thuis) duidelijk dat de PaTz-werkwijze voordelen heeft voor patiënten én voor zorg- en hulpverleners. Patiënten die in een PaTz-groep besproken worden bezoeken in de laatste maand van hun leven aanzienlijk minder vaak de spoedeisende hulp en worden minder vaak in een ziekenhuis opgenomen dan patiënten die niet besproken worden. Patiënten die in het PaTz-register zijn opgenomen overlijden ook vaker buiten het ziekenhuis.
Een PaTz-groep bestaat uit huisartsen, wijkverpleegkundigen met een consulent palliatieve zorg, vaak aangevuld met andere disciplines. Ook is het mogelijk dat iemand uit het sociaal domein aansluit. Het doel is voor patiënten in de eerste lijn tijdige en deskundige palliatieve zorg te verlenen door een goed samenwerkend team. Vanuit alle dimensies wordt proactief gekeken wat er nodig is aan zorg en ondersteuning.
PaTz-groepen komen ongeveer zes keer per jaar bij elkaar. ‘Ze bepalen zelf of ze andere disciplines aan de groep toevoegen, als gast of structureel”, aldus Gerry Beers. Deelnemers aan de webinar wilden graag weten of deelname aan een PaTz-groep veel tijd kost. Ook waren er vragen over het PaTz-register, waar patiënten worden ingebracht als ze worden besproken. ‘Wat is de registratielast?’ Marieke Ausems, huisarts en kaderarts in Maarssen, gaf aan dat hun PaTz-groep tijdens de lunch overlegt. ‘Tussen de boterhammen door. Omdat de groep erg lokaal werkt, is dat heel goed mogelijk.’
Proeftuin Maarssen
Marieke Ausems vertelde ook over de lokale proeftuin Maarssen, waarvan zij destijds één van de initiatiefnemers was. Ze gaf uitleg bij de vijf experimenten die binnen de proeftuin werden uitgevoerd, waaronder de uitbreiding van de lokale PaTz-groep met professionals uit het sociaal domein. Volgens haar een heel logische en waardevolle aanvulling, omdat je immers aandacht wil geven aan alle vier de dimensies.
De proef in Maarssen is als project afgesloten, maar de deelnemers komen nog jaarlijks bij elkaar in een zogenaamd Eerstelijns café palliatieve zorg. ‘Onlangs hebben we een palliatieve Paella avond gehouden, waar we ook samen een onderwerp besproken hebben.’ Zo is de continuïteit van de proeftuin geborgd, met duurzame resultaten.
Mantelzorgondersteuning past zeker ook bij het verpleegkundig vak! Juist ook bij de palliatief verpleegkundige.
Uit de chat:
Vanuit hogeschool Viaa kan zowel de social work student als de verpleegkundig student samen de minor palliatieve zorg volgen. Hierdoor kunnen ze in de opleiding al aan elkaar ‘proeven’. (Marieke van der Wal)
Waar is Wally?
In de regio Twente ontstond in 2018 het project Waar is Wally? ‘De kortste lijn tussen huisartsenzorg en sociaal domein’, zoals zij zelf zeggen. Linda Tuinman legde uit dat elke huisarts in de deelnemende gemeenten een eigen Wally heeft. Deze Wally is vaak iemand met een achtergrond als maatschappelijk- of sociaal werker, of met dezelfde competenties. Hij of zij kent het werkgebied en het sociale domein, denkt mee over mogelijkheden én begeleidt de inwoner na een warme overdracht naar passend aanbod in de wijk. ‘Het is belangrijk dat de Wally een brede uitvraag kan doen nadat de huisarts de patiënt aan hem of haar heeft overgedragen.’ De Wally kan vervolgens zelf de vraag oppakken of de patiënt doorverwijzen. Er vindt altijd een terugkoppeling plaats naar de huisarts.
Waar is Wally? is inmiddels een beproefde methode om mensen die bij de huisarts komen met sociale, financiële of psychische problemen snel naar de juiste plek te verwijzen’, aldus Linda Tuinman. ‘Juist inwoners in de palliatieve fase hebben baat bij een snelle en adequate toegang tot ondersteuning en zorg uit het sociaal domein.’ Wally wordt ook genoemd als één van de good practices binnen IZA.
Welzijn op Recept
Waar is Wally? draagt ook bij aan de ketenaanpak Welzijn op Recept, door naast activering, ook zingeving, relatie, opvoeding ect. mee te nemen in het gesprek met de hulpvrager.
De methode Waar is Wally is goed beschreven en er is ook een draaiboek beschikbaar voor wie zelf volgens de Waar is Wally-aanpak wil werken in de eigen gemeente of regio.
Regionale bijeenkomsten zorg-sociaal domein
Agora en PaTz gaan door heel Nederland regionale inspiratiesessies verzorgen voor professionals uit de zorg en het sociaal domein om de samenwerking voor inwoners in de palliatieve fase te verbeteren. Veel deelnemers aan de webinar gaven aan daar wel belangstelling voor te hebben. Mogelijk dat van daaruit nieuwe leerwerkplaatsen en/of PaTz-groepen kunnen starten, ten behoeve van de zorg en ondersteuning van nog meer inwoners met een ongeneeslijke ziekte of kwetsbaarheid door ouderdom.
Heb jij belangstelling? Mail naar info@agora.nl of info@patz.nu
Meer informatie
- Powerpointpresentatie Webinar De rol van het sociaal domein bij palliatieve zorg thuis – Inspiratie uit de PaTz-werkwijze, lokale proeftuinen en ‘Waar is Wally?’
- www.welzijnoprecept.nl
- Rapport Samenwerking sociaal en medisch domein – Een verkenning – VWS, Pieter Hilhorst en Mary van den Wijngaart
Over Waar is Wally? - Artikel op website De Juiste zorg op de juiste plek: In Deventer verbindt de Wally huisarts en sociale domein
- Artikel op website Movisie: Waar is Wally: brug tussen huisarts en sociaal domein
- LinkedIn-pagina Waar is Wally
- Website HCDO (Huisartsen Coöperatie Deventer en Omstreken: Waar is Wally?
- Website Stichting De Kern: Waar is Wally?
- Draaiboek Waar is Wally?
Over proeftuinen en Leerwerkplaatsen - Website Agora: Lokale Proeftuinen
- Film Proeftuin Maarssen – Samen werken aan kwaliteit van leven
- Artikel Proeftuin Maarssen afgerond met filmpremière en viering mooie opbrengsten
- Folder Leerwerkplaatsen Agora
Over PaTz - Website PaTz: Een PaTz groep starten
- PaTz groepen in Nederland: Overzicht PaTz groepen
- Peper voor de PaTz: Werkvormen om toe te passen binnen een PaTz bijeenkomst.
- PaTz Portal: Informatie over de PaTz-portal
Delen: