Onderzoek naar maatschappelijk en economisch nut van lokale samenwerking

SocialPal brengt initiatieven en resultaten in kaart van samenwerking tussen zorg en sociaal domein in de laatste levensfase

24 maart 2025

Wat levert samenwerking tussen zorg en het sociaal domein in de laatste levensfase op? Wat voor soort initiatieven tot samenwerking zijn er al in Nederland? Wat leveren de leerwerkplaatsen op, die Agora begeleidt? Wat werkt goed en waar zijn nog verbeteringen mogelijk? Dit zijn enkele vragen die onderzoekers met het SocialPal-onderzoek gaan beantwoorden.

Voorbeeld voor anderen

‘De tijd is rijp voor een dergelijk landelijk onderzoek’, aldus Mariska Oosterveld van het Nivel en Annicka van der Plas van Amsterdam UMC. ‘Er zijn veel initiatieven waarin samengewerkt wordt die we niet kennen en waarvan we nu niet weten wat ze opleveren. Het ontbreekt aan een goed overzicht en inzicht van deze vaak kleine en lokale projecten. Ze zijn vaak niet of beperkt geëvalueerd, waardoor de meerwaarde onbekend is. Daarom kunnen ze niet als voorbeeld dienen voor anderen en wordt helaas vaak opnieuw het wiel uitgevonden.’ En dat is jammer, aangezien vergrijzing en druk op de zorg de behoefte aan succesvolle samenwerking groot en urgent maakt.

SocialPal
In december 2024 werd een start gemaakt met SocialPal, een landelijk onderzoek naar initiatieven en resultaten van samenwerking tussen zorg en het sociaal domein in de laatste levensfase. Het onderzoek is een initiatief van Nivel, het Nederlands Instituut voor Onderzoek van de Gezondheidszorg, Amsterdam UMC en Agora en wordt gesubsidieerd door ZonMw. Vertegenwoordigers van de drie organisaties vormen de kerngroep van SocialPal. Experts van UMC Utrecht, Hogeschool Rotterdam, Erasmus MC, Avans Hogeschool, Radboud Expertisecentrum voor Pijn en Palliatieve Geneeskunde, Stichting PaTz en Patiëntenfederatie Nederland denken in een projectgroep mee over het project. SocialPal loopt tot en met november 2026.
Een beschrijving van het project is te vinden op de website van het Nivel.

Maatschappelijk en economisch nut

Met SocialPal willen het Nivel, Amsterdam UMC en Agora zorgen dat er een landelijk overzicht komt van zoveel mogelijk bestaande initiatieven op het gebied van de sociale benadering palliatieve zorg. ‘Aan de hand van interviews en vragenlijsten onderzoeken we wat deze initiatieven opleveren voor mensen in de palliatieve fase, patiënten, naasten, vrijwilligers en professionals uit zorg en welzijn, én wat andere initiatieven hiervan kunnen leren’, leggen Mariska en Annicka uit. ‘Zien we bijvoorbeeld een verlichting van werkdruk, meer werkplezier en een betere ondersteuning van mensen in de laatste levensfase?’ De Patiëntenfederatie denkt tijdens alle fasen van het onderzoek mee, zoals bij de onderzoeksmethodiek, de analyse van de resultaten en het opstellen van vragenlijsten. ‘We willen op basis van deze evaluatie inzicht geven in het maatschappelijk én economisch nut van samenwerking tussen professionals en vrijwilligers uit zorg en het sociaal domein.’

Leerwerkplaatsen Agora
De afgelopen jaren begeleidde Agora, samen met Movisie, professionals uit zorg en het sociaal domein bij het verbeteren van lokale samenwerking rondom mensen in de laatste levensfase met lokale proeftuinen, ofwel leerwerkplaatsen. De leerwerkplaatsen worden als specifiek samenwerkingsinitiatief meegenomen en geëvalueerd binnen SocialPal. Van daaruit wil Agora de methodiek verder verrijken en aanscherpen.
Het uitgangspunt bij de leerwerkplaatsen is dat door goede lokale samenwerking eerder en beter voldaan kan worden aan de behoeften en wensen van mensen in de laatste levensfase, volgens de sociale benadering palliatieve zorg.
Agora verwerkte de resultaten van drie proeftuinen met Movisie in het Logboek Oogst proeftuinen Léven tot het einde! Maarssen, Zundert en Roermond.

De sociale benadering palliatieve zorg
De sociale benadering palliatieve zorg richt zich op kwaliteit van leven en de persoonlijke leefwereld van mensen. De focus ligt niet op de mens als patiënt, diens ziekte en de benodigde professionele zorg. Er is aandacht voor alle vier de dimensies van palliatieve zorg: fysiek, sociaal, psychisch en spiritueel (zingeving). Om dit te realiseren is goede samenwerking tussen zorg en het sociaal domein essentieel.  

Nieuwe leerwerkplaatsen
Dit jaar wil Agora enkele nieuwe leerwerkplaatsen starten, die ook worden meegenomen in het SocialPal-onderzoek. De leerwerkplaatsen zijn binnen het Nationaal Programma Palliatieve Zorg II (NPPZ II) goedgekeurd als kansrijk project. Dat betekent dat organisaties financiële en praktische ondersteuning kunnen krijgen voor het organiseren van een leerwerkplaats, waarin de samenwerking wordt gestimuleerd tussen mensen en organisaties in de palliatieve zorg en het sociaal domein en welzijn.
Heb je interesse in het starten van een nieuwe leerwerkplaats, neem dan contact op met Agora voor alle mogelijkheden en mail naar: info@agora.nl

Resultaten

‘We leveren eind 2026 een overzicht op van alle bestaande initiatieven. Met de evaluatie van deze initiatieven kunnen beleidsmakers, onderzoekers en professionals uit zorg en sociaal domein concreet aan de slag’, aldus de onderzoekers. Er wordt ook gedacht aan het organiseren van een eindcongres. ‘Tussentijdse uitkomsten en goede voorbeelden zullen we als projectgroep delen via webinars, factsheets en artikelen.’

Aanmelden initiatieven

Om een zo compleet mogelijk overzicht te kunnen maken, moeten zoveel mogelijk initiatieven op het gebied van de sociale benadering palliatieve zorg aan de projectgroep worden voorgelegd. ‘Later dit voorjaar gaat de landelijke inventarisatie van initiatieven van start’, aldus Mariska en Annicka.
Wil je jouw initiatief nu al aanmelden voor SocialPal, mail dan naar:  socialpal@nivel.nl