Geslaagde videosessie ‘Zinnig in gesprek’

Samenwerken aan zingeving in de palliatieve fase

14 september 2020

Agora en 1Sociaaldomein hielden donderdag 10 september 2020 de tweede online sessie over de palliatieve fase: ‘Zinnig in gesprek’. 67 professionals en vrijwilligers uit de zorg en het sociaal domein gingen met elkaar in gesprek en deelden ervaringen met het omgaan met zingevingsvragen in de palliatieve fase.

In een eerdere videosessie ‘Kraak de casus van Carla‘ onderzochten we met professionals uit diverse werkvelden wat het effect is van een ongeneeslijke ziekte op iemands leven vanuit de palliatieve benadering: vier dimensies waarop iemand in de laatste fase van het leven -en hun naaste(n-) ondersteuning nodig kan hebben: lichamelijk, sociaal, psychisch en zingevingsgebied.

In de tweede sessie op 10 september stond de dimensie zingeving centraal: wat is zingeving eigenlijk? Hoe ondersteun je iemand met zingevingsvragen? Hoe werk je samen met andere professionals?

Zingeving in de palliatieve fase

Wanneer iemand hoort dat hij of zij ongeneeslijk ziek is, staat het leven op losse schroeven. ‘Wat maakt vandaag de moeite waard?’ en ‘Waarom overkomt mij dit?’ zijn voorbeelden van zingevingsvragen die kunnen opkomen. Soms recht voor z’n raap, soms verstopt achter een praktische vraag. Ook ouderen in de laatste levensfase kunnen worstelen met deze vragen.

Op mensen in het sociale netwerk heeft zo’n boodschap ook effect. Als iemand erover wil praten, kan dat vaak met degenen die voor hen van betekenis zijn, zoals een partner, de kinderen, vrienden of familie. Maar wanneer dit onvoldoende blijkt, kan een professional of vrijwilliger een tijdje meelopen. Deze kan ook juist voor de naasten van grote betekenis zijn als zij geconfronteerd worden met het naderende verlies van hun geliefde.

Tijdens de videosessie op 10 september deelden 67 deelnemers hun ervaringen met het omgaan met zingevingsvragen, mensen uit zowel de formele en informele zorg als mensen uit het sociaal domein. Deskundigheid op alle vier dimensies was daarmee vertegenwoordigd.

Programma

Na een plenaire inleiding van Agora over zingeving en de eerste resultaten van de enquête over zingeving gehouden onder professionals in het sociaal domein ging het gesprek in 3 rondes in kleine groepen verder in break-out rooms. Interdisciplinair met verschillende professionals, mantelzorgers en vrijwilligers uit de zorg en het sociaal domein.

Centraal stonden de vragen:

• Wat heb jij nodig om cliënten in de palliatieve fase (nog) beter te begeleiden bij zingevingsvragen?
• Lukt het jou om het informele netwerk in te schakelen bij zingevingsvragen van cliënten?
• Wanneer en naar wie verwijs je door?
• Hoe kunnen we zo goed mogelijk met elkaar samenwerken?

Infographic Zingevingsvragen

De infographic ‘Zingevingsvragen, bij wie kun je terecht?‘ voor professionals en vrijwilligers vormde de basis voor het gesprek.

“Iemand vroeg wat de achtergrond is van een sociaal werker. Toen ik vertelde dat een maatschappelijk werker ook een sociaal werker is, snapte ze ineens wat voor mensen we bedoelden. Taal dingetje dus..”

Deze vraag is ook in de eerste break-out room voorgelegd aan de deelnemers van de videosessie. Naast kennis over zingeving en palliatieve zorg in het algemeen wilden sommige deelnemers weten hoe de samenwerking met andere disciplines tot stand kan komen, juist in de laatste levensfase: “Ik zou best wel meer intervisie of training willen hebben over zingevingsvragen. Maar dan wel multidisciplinair, daar zit dan ook meerwaarde in.”

Zingevingsvragen

In de tweede break-out room stond het informele netwerk centraal: naasten, mantelzorgers, vrienden en buren. “Het gaat ook om vertrouwensvragen. Er moet een vertrouwensband zijn om de vragen aan je te stellen. En dat zijn vaak hele gewone vragen maar daardoor kan de wereld voor mensen er heel anders uit komen te zien.” Vrijwilligers hebben daarvoor vaak meer tijd beschikbaar om dat op te bouwen dan bijvoorbeeld een wijkverpleegkundige.

Een beroepskracht in de jeugdzorg verwoordde het als volgt: “We benoemen het niet als zingeving, maar we zijn voortdurend bezig met hoe gezinnen in het leven staan en we het voor kinderen beter kunnen maken.”

Samenwerking

Over samenwerking met andere beroepskrachten ging de derde break-out room. In een aantal regio’s zijn PaTz-groepen actief, waar tegenwoordig ook geestelijk verzorgers aan deelnemen. PaTz staat voor palliatieve zorg thuis en heeft als werkwijze om in regionale groepen de kwaliteit van de palliatieve zorg te verbeteren.

Een medisch maatschappelijk werker in een ziekenhuis die graag meer wil samenwerken vertelde dat de overgang van de eerste lijn lijn naar de tweede lijn nog niet optimaal verloopt. Het hangt af van de lokale situatie, en of de huisarts betrokken is. Dit is nog niet overal vanzelfsprekend, er is weinig overdracht.

Een fysiotherapeut die zoekende is op het gebied van zingeving gaf aan: “ik kom ze niet echt tegen, zingevingsvragen.” Wel stelde hij vaak de vraag aan een cliënt wat nog belangrijk was in het leven. Een geestelijk verzorger vertelde dit ook met zingeving te maken had. Er ging een wereld voor hem open…..

Na de derde break-out room vond kort plenair een terugkoppeling plaats. Een van de deelnemers gaf een mooie samenvatting: “Door de inzet van Agora komen de palliatieve benadering en een integrale aanpak van zorg en sociaal welzijn goed bij elkaar. Het is dan wel de vraag wie de regie voert bij deze integrale aanpak in een gefragmenteerde wereld.

De diverse deelnemers reageerden positief om met elkaar in gesprek te gaan en elkaar te leren kennen. Wil je de videosessie terugkijken? Dat kan via YouTube.

“Het heeft mij zeker geïnspireerd om de samenwerking aan te gaan.”