Samenwerken rond zingeving in de zorgpraktijk

13 oktober 2022

Hoe en met wie werk je optimaal samen om thuiswonende ouderen en mensen in de palliatieve fase te ondersteunen bij zingevingsvragen? Hoe kunnen geestelijk verzorgers en verpleegkundigen samenwerken en van elkaar leren bij de zorg rond zingeving?

Die vraag beantwoorden docent en verpleegkundig consulent palliatieve zorg Alina van Dalen en geestelijk verzorger en consulent palliatieve zorg Etje Verhagen in de nieuwe film ‘Samenwerken rond zingeving in de zorgpraktijk.’

Als geestelijk verzorger thuis werkt Etje net als Alina samen met mensen die om de patiënt heen staan. ‘Artsen, verpleegkundigen, soms ook fysiotherapeuten en ergotherapeuten, iedereen die betrokken is bij de zorg om iemand heen,’ zegt Etje. ‘Dat is plezierig, want je moet het samen doen, zodat er voor de patiënt een ingebed zijn ontstaat in zorg die op elkaar afgestemd is.’

‘Voor het verpleegkundige beroep is multidisciplinair samenwerken belangrijk, omdat je zo een sluitend systeem vormt rondom een patiënt,’ legt Alina uit. ‘Voor zingevingsvragen gebruiken wij het ABC-model (Aandacht, Begeleiding, Complexiteit) om bij complexe vragen tijdig te door te kunnen verwijzen naar een geestelijk verzorger zoals Etje Verhagen.’

‘Aandacht voor zingevingsvragen van mensen in de palliatieve fase hoort bij mijn vak, daar ben je verpleegkundige voor,’ vertelt Alina. ‘Begeleiden doen we als professionals samen, door multidisciplinair samen te werken en laagdrempelig rondom de patiënt te staan. Maar als het crisis is, dan moet je als verpleegkundige weten naar wie je kunt verwijzen en moet je elkaar weten te vinden.’ Ze werkt al heel wat jaren samen met Etje.

Beter afstemmen

Alina geeft een voorbeeld van een casus waarbij zij en Etje nauw samen hebben gewerkt. ‘Toen de patiënt zieker en zieker werd, voelde ik als verpleegkundige echt wel aan dat ik daar iets mee moest.’ Door eerst contact te leggen met de huisarts en het ziekenhuis kreeg ze een goed beeld van de situatie. ‘Vervolgens konden Etje en ik beter afstemmen wat er besproken moest worden.’

Bekijk de video:

‘De patiënt vond dat heel prettig’, vult Etje aan. ‘Omdat ze merkte dat we van elkaar wisten hoe de situatie was en wat er nog kon komen. Dat gaf haar een gevoel van veiligheid: dit zijn niet mensen die ieder hun eigen spoor volgen, maar die om me heen staan, en mij als centraal punt hebben.’

Verder kijken dan ziekte

‘De meerwaarde van samenwerking binnen een multidisciplinair- of een consultoverleg is dat je over verschillende dimensies hebt. Verschillende mensen hebben verschillende kennis en vaardigheden. Door de expertise met elkaar te delen, kijk je verder dan de ziekte en zie je de totale mens’, zegt Alina. ‘Een kaderarts kan iets zinvols zeggen over medicatie. Als verpleegkundige ik bij de algemene dagelijkse levensverrichtingen of er veranderingen zijn of verergering. Als geestelijk verzorger kan Etje iets heel zinvols zeggen over de betekenis van de pijn voor de patiënt. Zo krijg je een holistisch beeld van de persoon.’

Continu leren

‘Het multidisciplinair overleg en het consultatieteam zijn er ook voor de ondersteuning van zorgverleners die er in een complexe situatie niet uitkomen,’ vult Etje aan. ‘Zo bespreken we bijvoorbeeld vragen van een huisarts of verpleegkundige, en of er input van andere disciplines nodig is om een consultvraag de volgende keer beter te kunnen beantwoorden. Zo bouwen we continu door op casuïstiek. We leren van en met elkaar in de praktische situatie die zich op dat moment voordoet, maar ook voor de toekomst.’

‘Samenwerking rond zingeving in de zorgpraktijk’ was op 13 oktober 2022 voor het eerst te zien in het kader van het Nationaal Congres Palliatieve Zorg 2022. De film is een vervolg op de film ‘Zingeving in de zorgpraktijk’ met Alina van Dalen en Etje Verhagen.

Alina van Dalen (verpleegkundige, verpleegkundig consulent palliatieve zorg en docent) en Etje Verhagen (geestelijk verzorger, consulent palliatieve zorg en docent) ondersteunen mensen bij zingeving en levensvragen. Daarnaast geven zij training en onderwijs en vergroten de kennis en vaardigheden over zingeving bij (aankomend) professionals.

Meer informatie

Geestelijke Verzorging Thuis
Sinds 2019 kunnen mensen die thuis wonen ondersteuning krijgen van een geestelijk verzorger. Geestelijk verzorgers bieden professionele begeleiding bij zingeving en levensvragen. Ze bieden een luisterend oor, een troostend woord, rituelen en een goed gesprek. Een vertrouwelijk gesprek met een geestelijk verzorger kan opluchten. En hij of zij kan helpen bij het nemen van belangrijke beslissingen. Ook nemen zij deel aan multidisciplinair overleg en PaTz-groepen, en verzorgen zij onderwijs en trainingen aan professionals en vrijwilligers. Om mensen met levensvragen tijdig door te verwijzen naar een geestelijk verzorger is het belangrijk om (proactief) levensvragen te signaleren en te herkennen.

Vergoedingen
Voor onderstaande groepen wordt een aantal gesprekken met een geestelijk verzorger vergoed:
• thuiswonenden van 50 jaar en ouder
• mensen met een ongeneeslijke aandoening en hun naasten
• Gezinnen met een ernstig ziek kind (t/m 18 jaar)

Meer informatie
• Pratenoverlevensvragen.nl
• Geestelijke Verzorging Thuis
• Geestelijke Verzorging Nederland
• Veelgestelde vragen Geestelijke Verzorging Thuis
• Geestelijke Verzorging Thuis: in de media

Trainingen en (na)scholing over zingeving
• Centra voor Levensvragen

Waar vind ik een geestelijk verzorger?
• Landelijk telefoonnummer Zingeving en Levensvragen: 085 00 43 063
• Plattegrond: Vind ondersteuning bij jou in de buurt
• Netwerk Integrale Kindzorg

Instrumenten voor professionals
• Infographic Zingevingsvragen: Bij wie kun je terecht?
• Palliatieve benadering: met wie kun je samenwerken?
• Infographic: Vier dimensies van palliatieve ondersteuning
• Zingeving in de thuissituatie
• Kenniswerkplaats Zingeving en Geestelijke Verzorging Thuis