Zij gelooft niet meer in Mij

12 april 2022

‘Buiten kerk en moskee’ heet het rapport waarmee het Sociaal Cultureel Planbureau een trilogie voltooit over de gelovigheid van christenen en moslims. Ook atheïsten, agnosten en volgers van allerhande spiritualiteit zijn op zoek naar waarden en betekenisgeving, leest Guido Schurmann. Zeker bij ziekte, verlies, lijden en dood.

In het SCP-onderzoek ligt de focus niet op gelovigen met een christelijke traditie, noch met een moslimachtergrond. Conclusies uit de eerdere rapporten was dat er een duidelijke terugloop in lidmaatschap van kerken is, enkele sterke (met name protestantse) geloofsgemeenschappen uitgezonderd. Bij moslims was minder terugloop, eerder een zekere standvastigheid. Als tegenwicht vermoedelijk ten opzichte van een cultureel en religieus andere leefomgeving. In dit derde rapport ligt de focus op mensen die zich niet bekennen tot een religie, die het bestaan van God of opperwezen niet kenbaar achten of er niets definitiefs over kunnen zeggen. Het blijkt dat de hoeveelheid atheïsten niet sterk gegroeid is. Zij bewegen zich door de maatschappij, proeven soms van spiritualiteit, vaak ook niet. Ze zoeken wel naar waarden. Waarden die vaak aansluiten bij de westerse, op het christendom gebaseerde cultuur. Met name veel oudere zogenaamde cultuurchristenen zijn niet betrokken bij een kerk, maar wel levend vanuit herkenbare waarden.

Gevleugelde woorden in het rapport: het gaat niet meer om de ‘meaning of life’, maar de ‘meaning in life’.

Betekenis

Ondanks dat Nederlanders voor meer dan de helft niet meer gelovig zijn, is ruim twee derde met regelmaat bezig met vragen naar de zin van het leven. Het gaat dan om zelfontplooiing: hoe haal je het beste uit jezelf? Of over met wie jij je verbonden weet, wat het leven betekenis geeft of wat maakt dat jouw leven ertoe doet. Er is een duidelijk verband met de vraag naar zin en het vinden van geluk. Voor sommigen zijn die twee haast synoniem en spelen individu en maakbaarheid een belangrijke rol. Gevleugelde woorden in het rapport: het gaat niet meer om de ‘meaning of life’, maar de ‘meaning in life’.

Als het tegenzit

In het bijzonder komen zingevingsvragen naar boven als het tegenzit, als er sprake is van lijden. Ziekte, verlies, lijden en dood roepen sterk de vraag op naar zin. Daarin blijken gelovigen en niet-gelovigen nauwelijks van elkaar te verschillen. Geloof en spiritualiteit reiken dan perspectieven en antwoorden aan, maar het blijft een zoektocht, concludeert het SCP. In mij resoneerde een song van mijn favoriete band Supertramp: ‘The meaning’. Een intrigerend lied, dat ook heel duidelijk de vraag naar zin en betekenis stelt, zoekend vooral, het antwoord niet wetend.

Nu mensen meer op zichzelf aangewezen zijn en zich niet verbonden weten of voelen met een (geloofs)gemeenschap is het essentieel dat zulke gesprekspartners er zijn

Zoeken naar zin

Juist ouderen met complexe problematieken en mensen met een ongeneeslijke ziekte zoeken naar zin. Belangrijk is het dus dat er juist dan iemand is die tijd heeft, naar je luistert, met je naar betekenis zoekt en thuis is in geloof en spiritualiteit. Nu mensen meer op zichzelf aangewezen zijn en zich niet verbonden weten of voelen met een (geloofs)gemeenschap is het essentieel dat zulke gesprekspartners er zijn. Geestelijke Verzorging Thuis voorziet daarin. Met geestelijk verzorgers, in de samenwerking met andere professionals in zorg en welzijn, met geschoolde vrijwilligers. Hoe mooi is het dat er via dit project volop echte oplettendheid is voor wie de vraag naar zin stelt.

Lees het rapport

Verder praten of verder lezen over zingeving?

Dat kan via het Agora kanaal: De palliatieve benadering

Geestelijke Verzorging Thuis
Sinds 2019 kunnen mensen die thuis wonen ondersteuning krijgen van een geestelijk verzorger. Geestelijk verzorgers bieden professionele begeleiding bij zingeving en levensvragen. Ze bieden een luisterend oor, een troostend woord, rituelen en een goed gesprek. Een vertrouwelijk gesprek met een geestelijk verzorger kan opluchten. En hij of zij kan helpen bij het nemen van belangrijke beslissingen. Ook nemen zij deel aan multidisciplinair overleg en PaTz-groepen, en verzorgen zij onderwijs en trainingen aan professionals en vrijwilligers. Om mensen met levensvragen tijdig door te verwijzen naar een geestelijk verzorger is het belangrijk om (proactief) levensvragen te signaleren en te herkennen.

Vergoedingen
Voor onderstaande groepen wordt een aantal gesprekken met een geestelijk verzorger vergoed:
• thuiswonenden van 50 jaar en ouder
• mensen met een ongeneeslijke aandoening en hun naasten
• Gezinnen met een ernstig ziek kind (t/m 18 jaar)

Meer informatie
• Pratenoverlevensvragen.nl
• Geestelijke Verzorging Thuis
• Geestelijke Verzorging Nederland
• Veelgestelde vragen Geestelijke Verzorging Thuis
• Geestelijke Verzorging Thuis: in de media

Waar vind ik een geestelijk verzorger?
• Landelijk telefoonnummer Zingeving en Levensvragen: 085 00 43 063
• Plattegrond: Vind ondersteuning bij jou in de buurt
• Netwerk Integrale Kindzorg

Instrumenten voor professionals
• Infographic Zingevingsvragen: Bij wie kun je terecht?
• Palliatieve benadering: met wie kun je samenwerken?
• Infographic: Vier dimensies van palliatieve ondersteuning