Hoogleraren, (huis)artsen, specialisten, geestelijk verzorgers, onderzoekers en wetenschappers schenen hun licht op het belang van aandacht voor zingeving in de spreekkamer. Ze deelden verhalen en praktisch tools om er zelf mee aan de slag te gaan.
Lees het impressie-verslag.
Sprekers symposium
Marije Stegenga is theoloog en ethicus. Ze werkt als stafmedewerker bij Reliëf. Marije ontwikkelde een laagdrempelige methode voor moreel beraad: Dilemma’s in Kaart. Ze zet zich in voor het bevorderen van morele reflectie, niet alleen om de kwaliteit van zorg voor patiënten beter te maken, maar vooral om zorgprofessionals te helpen om moreel gezond te blijven in de weerbarstigheid van de zorgpraktijk.
Karin Pool is longarts in het Rode Kruisziekenhuis in Beverwijk, kaderarts palliatieve zorg en lid van het palliatieve team in haar ziekenhuis. Ze is betrokken bij richtlijnontwikkeling van o.a. Palliatieve Zorg bij COPD en Zingeving en Spiritualiteit. Verder is ze medeoprichter en voorzitter van de stichting Roze in Wit, voor meer zichtbaarheid en veiligheid van LHBTIQ+ in de zorg. Haar twee passies komen samen door werkzaamheden in de EAPC taskforce on LGBT+ Inclusive Palliative Care, en wetenschappelijk onderzoek betreffende palliatieve zorg bij LHBTIQ+.
Lees het blog van Karin: ‘Zingeving: wie ben ik om daar met mijn patiënt over te praten?!’
Rozemarijn van Bruchem- Visser werkt in het Erasmus MC, vier dagen per week als internist ouderengeneeskunde en één dag per week als ethicus. Zij is onder andere oprichter van de polikliniek levenseindevragen van het Alzheimer Centrum Erasmus MC en voorzitter van het Expertisecentrum Ethiek Erasmus MC. In alle facetten van het werk is Rozemarijn met optimale zorg rondom het levenseinde bezig en het behandelen van complexe medisch-ethische vraagstukken.
Lees de column van Rozemarijn: ‘Het rectaal toucher van de anamnese’
Yvonne Engels werkte aanvankelijk 18 jaar als verloskundige in de eerste, tweede en derde lijn. Na een studie gezondheidswetenschappen en haar promotie op de organisatie van de huisartsenpraktijk in Nederland en in Europa in 2005, stond ze als seniorenonderzoeker aan de wieg van het expertisecentrum palliatieve zorg van het Radboudumc, samen met Kris Vissers. Sinds 2019 is ze hoogleraar zingeving in de gezondheidszorg, waarbinnen ze zich richt op betekenisvolle communicatie tussen zorgprofessional en patiënt.
Lees de column van Yvonne en Jacqueline: ‘Tijd nemen voor het verhaal achter het verhaal kost geen tijd’
Jacqueline van Meurs is sinds 2010 geestelijk verzorger en consulent spirituele zorg in het Radboudumc. In die laatste functie neemt ze deel aan het MDO, waarbij ze de andere zorgprofessionals stimuleert en, waar nodig, coacht in het aandacht hebben voor wat de patiënt in het bijzonder bezig houdt. Ze is in januari 2024 gepromoveerd op het signaleren en verkennen van zingevingsvragen door zorgprofessionals.
Lees de column van Jacqueline en Yvonne: ‘Tijd nemen voor het verhaal achter het verhaal kost geen tijd’
Pieter Barnhoorn is huisarts-seksuoloog, universitair docent, onderzoeker en biografisch coach. Hij is onlangs gepromoveerd op het thema professionele identiteitsvorming, kortgezegd het proces van gaan denken, doen en voelen als een zorgprofessional. Daarnaast doet hij – onder de noemer van professionaliteit, professionele identiteitsvorming en zingeving – onderzoek naar ‘bezielde en bezielende zorg’.
Lees de column van Pieter Barnhoorn: Ik ben zo bang voor het woord van de mensen‘
Foto: Rogier Chang bedrijfsfotografie
Tim Lenders is mede-oprichter van Mensen Zeggen Dingen en Tapschrift. Hij denkt genuanceerd na over hoe zaken zo kort mogelijk door de bocht kunnen. Hij schrijft proza, poëzie, betogen, essays en spoken word en probeert elk optreden met nieuwe ideeën te komen. Hij verzorgde optredens op onder andere Lowlands, Pukkelpop, Gentse Feesten, vierdaagsefeesten, Paradiso, Solar Festival, AMZAF, Vurige Tongen, Mensen Zeggen Dingen, Woorden Worden Zinnen en de Zwarte Cross. Tim werkt ook samen met organisaties en lokale overheden om laaggeletterdheid tegen te gaan.
Marie-José Gijsberts is specialist ouderengeneeskunde en kaderarts palliatieve zorg. Ze is gepromoveerd op onderzoek naar zingeving en spiritualiteit aan het einde van het leven in Nederlandse verpleeghuizen. Ze is als onderzoeker verbonden aan de Vrije Universiteit Brussel en aan de Universiteit van Porto. Ze geeft interdisciplinaire scholing om kennis en vaardigheden te vergroten in het herkennen en bespreken van zingevingsvragen bij patiënten.
Jan Berkvens is geestelijk verzorger en remonstrants predikant. Hij werkt bij Hospice Bardo in Hoofddorp. Hij geeft daarnaast cursussen over geestelijke verzorging op verschillende opleidingen en onderzoekt toepassingen van popular art (muziek, film, literatuur) in de palliatieve fase.
Flori Sintenie is basisarts met ervaring in de verslavingszorg en de spoedeisende geneeskunde. Flori werkt momenteel als ANIOS in een huisartsenpraktijk. Als medeoprichter en bestuurslid van de stichting Treat it Queer zet die zich in om de gezondheidszorg voor LHBTIQ+ patiënten te verbeteren, o.a. door het geven van onderwijs aan zorgprofessionals. De combinatie van medische kennis en persoonlijke ervaring maken dat Flori de thema’s op een toegankelijke wijze kan belichten.
Carel Veldhoven is huisarts en kaderarts palliatieve zorg. Sinds 2010 is hij wekelijks voorzitter van het MDO-palliatieve zorg in het Radboudumc. Hij doet promotieonderzoek naar de dubbele Surprise Question.
Niecky Fruneaux – Van Amerongen werkt als algemeen geestelijk verzorger en onderzoeker bij Liemerije (Zevenaar eo.) Van 2022-2024 werkt zij aan een actieonderzoek ‘Zicht op zingeving’ waarbij medewerkers (zorgmedewerkers en behandelaars) van twee afdelingen worden getraind, intervisiebijeenkomsten en coaching-on-the-job krijgen om zingeving bewuster te integreren in hun dagelijkse werkzaamheden.
Lees de column van Niecky en Nico: Luisterend er-zijn (van oplos-modus naar de luister-stand)
Nico van der Leer werkt als zingevingsspecialist en onderzoeker bij PZC Dordrecht en is verantwoordelijk voor de scholingen zingeving in de zorg. Hij is in 2020 gepromoveerd op “Zinvolle zorg in het verpleeghuis en de rol van de geestelijk verzorger”. Daarnaast werkt hij vanuit zijn eigen bureau als freelance trainer (bij Compassie in de Zorg), supervisor (bij de huisartsopleiding van het Erasmus MC) en als kerndocent zorgethiek (bij de verpleegkunde-opleiding van Avans+).
Lees de column van Nico en Niecky: Luisterend er-zijn (van oplos-modus naar de luister-stand)
Jaap Schuurmans is praktijkhoudend huisarts, met bijzondere belangstelling voor palliatieve zorg, geriatrie en levenseinde vraagstukken. Met diverse werkvormen werkt hij gezamenlijk met geestelijk verzorgers. Hij is, zo zegt hij zelf, nog altijd zoekende naar hoe zingevingszorg beter geïntegreerd kan worden binnen de eerste lijn.
Saïda Aoulad Baktit is geestelijk verzorger in het Radboud UMC. Ze begeleidt patiënten met een Islamitische achtergrond en hun familie. Ze is coördinator van het landelijk leernetwerk ‘zorg voor migranten’ in het kader van de Kenniswerkplaats Geestelijke Verzorging en schreef mee aan een beleidsvisie over islamitische geestelijke verzorging en consulentschap voor de zorg aan mensen met een migratieachtergrond. Als geestelijk verzorger werkt ze aan de ontwikkeling van theologische, spirituele, psychologische en therapeutische deskundigheid om iemand te begeleiden in zijn of haar relatie tot levensvragen, ziekte en dood en keuze bij ingrijpende gebeurtenissen.
Lees de column van SaÏda en Onur: ‘De beleefdheid om te zwijgen’
Onur Kenç is cosmetisch arts. Hij is in 2022 afgestudeerd als arts, in het Radboudumc. Zijn onderzoeksstage ging over palliatieve zorg van patiënten met een Islamitische achtergrond in Nederland, wat veel interesse wekte onder collega’s. Daarom besloot hij samen met Yvonne Engels, zijn begeleidster, het artikel te publiceren.
Lees de column van Onur en SaÏda: ‘De beleefdheid om te zwijgen’
Aliza Damsma-Bakker is verpleegkundige, verplegingswetenschapper en onderwijskundige en lector van het lectoraat Zorg en Zingeving. Ze is tevens docent verpleegkunde aan de Academie Health Care van de Hogeschool Viaa. In het onderwijs en onderzoek is ze altijd op zoek naar hoe integrale visie met expliciete aandacht voor zingeving de (inter)professionele praktijk van alledag kan verrijken. Vooral de zingeving van doelgroepen die vaak bij dit thema vergeten worden, hebben haar aandacht. Haar PhD naar zingeving van kinderen met een somatische chronische aandoening is daar een voorbeeld van.
Lees de column van Aliza: Via het fundament, de rest van het huis verkennen (over zingeving als hoeksteen van methodische gespreksvoering)